SPIS TREŚCI:
Szkice Legnickie, tom 38 (2017)
Od redakcji
Studia i materiały
Witold Łaszewski: Archeologiczne badania średniowiecznego Chojnowa, realizowane przez Archeologiczną Pracownię Badawczą VERBA
Stanisław Firszt: Skutki jednego ślubu z 1620 roku na zamku w Legnicy
Joanna Szewczyk: Potencjał ekspozycyjny reliktów Piastowskiego Zamku w Legnicy
Małgorzata Kot: Tarninów. Urbanistyka i architektura legnickiej dzielnicy w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku
Malowidła ścienne Piotra Wróblewskiego w Chojnowie
Monika Łagoda: „Droga Krzyżowa” Piotra Wróblewskiego w kościele pw. Świętych Piotra i Pawła w Chojnowie – szkic sylwetki artysty i dzieła na tle epoki w której tworzył
Zdzisław Kurzeja: Sprawa chojnowskich malowideł Piotra Wróblewskiego
Roger Piaskowski: Pasja według Piotra Wróblewskiego
(Skan) Decyzja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Z powojennych dziejów miasta
Marcin Makuch: Władysław Dybowski. Szkic do portretu
Marek Żak: Na straży „Małej Moskwy”. Powstanie Milicji Obywatelskiej w Legnicy i w powiecie legnickim (1945-1948)
Wojciech Kondusza: Żołnierska „diedowszczina” („fala”) jako zjawisko subkulturowe w jednostkach Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej/Rosyjskiej
Maciej Juniszewski: Hodonimy powojennej Legnicy
Czesław Kowalak: Pomniki i tablice pamiątkowe w Legnicy w latach 2013 – 2017. Suplement
Robert Lipiec: Ewolucja struktury i sposobu zarządzania Urzędem Miasta Legnicy w latach 1990 – 2017. Część 1
Franciszek Krawczyszyn: Dynamika rozwoju Legnicy na progu nowego tysiąclecia w ujęciu statystycznym
Wspomnienia, relacje
Tadeusz Sznerch: Legnicki „Parnasik”
Ryszard Grajek: Piętnastolecie Muzeum Pieniędzy Unii Europejskiej w Zespole Szkół Elektromechanicznych w Legnicy
Henryk Palczak: Legnickie wspomnienia z lat młodości
Antonina Trawnik: Towarzystwo Miłośników Legnicy Pro Legnica w latach 2005-2017
Recenzje
W. Tamara, Z historii Żydów w regionie legnickim, Jelenia Góra 2016 (M. Juniszewski)
M. Kubasik, M. Żak, Legnica w 1956 roku, Legnica 2017 (M. Juniszewski)
R. Piaskowski, W. Morawiec, Druga twarz Liegnitz. Eseje o architekturze Legnicy końca XIX wieku, Legnica 2017 (M. Kot)
B. Halicka, Polski Dziki Zachód. Przymusowe migracje i kulturowe oswajanie Nadodrza1945-1948, Kraków 2015 (M. Żak)
Sprawozdanie TPN
OD REDAKCJI:
Przedstawiamy Szanownym Czytelnikom już 38 tom „Szkiców Legnickich”, rocznika wydawanego przez Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Legnicy. Tom zawiera materiały z różnych kręgów tematycznych, a dominuje wśród nich grupa tekstów poświęconych wielu aspektom dziedzictwa kulturowego, historycznego i architektonicznego miasta oraz okolic.
Podejmują one m.in. zagadnienie mało wykorzystanego potencjału ekspozycyjnego reliktów Zamku Piastowskiego w Legnicy (którego wartość wciąż właściwie nie istnieje w świadomości legniczan i mieszkańców regionu), historię legnickiej dzielnicy Tarninów w drugiej połowie XIX i na początku XX w. oraz fenomen kulturowy malowideł Piotra Wróblewskiego na ścianach kościoła św. św. Piotra i Pawła w Chojnowie.
Artykuły i dokumenty poświęcone polichromii Wróblewskiego, stanowiące dominantę tematyczną tej grupy tekstów, są próbą opisania i interpretacji tego dzieła, ukazują jego unikatowe wartości artystyczne, ideowe, edukacyjne i promocyjne. „Szkice” przypominają w ten sposób – szczęśliwie wygasły – spór, jaki wywołał zamiar zamalowania dzieła Wróblewskiego. Przypominają nie po to, by na nowo rozpalić ten „konflikt lokalny”, ale by zgodnie ze swoją misją dać głos wyważonym wypowiedziom naukowym. Przy okazji ujawnia się raz jeszcze prawda, dla historyków sztuki banalna, że stajemy często przed trudnym wyborem, co chronić. Ilość cennych nawarstwień w niektórych zabytkach może powodować nierozwiązywalne problemy, ortodoksyjny „ochroniarz” każdym z wyborów narazi się na zarzut barbarzyństwa. Przypadek malowideł chojnowskich jest klinicznym przykładem na to, jak brutalna ingerencja w historyczną tkankę (bo tak niewątpliwie było) po latach zamienia się w atut – nie dość, że powstało dzieło artystycznie niebanalne, to obrosło w historyczny kontekst. Emocje, jakie wzbudza w odbiorcach, mogą tylko wzmacniać jego wartość – wszak o zaangażowanego odbiorcę swego dzieła modli się każdy artysta. A jeżeli już o modlitwie mowa, po latach publicystyczny kontekst dzieła staje się czytelny niemal wyłącznie dla historyków, a zwyciężają jego funkcje konfesyjne. Tak też niewątpliwie będzie w tym przypadku…
Odrębny krąg tematyczny tworzą artykuły poświęcone różnym aspektom najnowszych dziejów Legnicy. Poruszają, m.in. problemy związane z nazewnictwem ulic powojennego miasta, formowaniem się pierwszych oddziałów milicji w latach 1945–1948 oraz sposobami upamiętnienia osób i wydarzeń ważnych dla społeczności lokalnej.
Kilka następnych artykułów, oprócz malowideł chojnowskich, podejmuje tematykę wychodzącą poza lokalność: dostarczają one wiedzy na temat wyników badań średniowiecznego Chojnowa, związków Piastów legnicko-brzeskich z rodem Schaffgotschów i zjawisk subkulturowych w jednostkach Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej. Dział „Studiów i materiałów” zamykają dwa artykuły, jeden poświęcony ewolucji struktury i zarządzania Urzędem Miasta Legnicy, drugi dynamice rozwoju Legnicy w latach 2005–2016.
Tradycyjnie tom został wzbogacony o wspomnienia i relacje. Czytelnicy zapewne z zainteresowaniem zapoznają się z historią legendarnego legnickiego „Parnasika”, dziejami funkcjonującego w Legnicy muzeum pieniędzy Unii Europejskiej oraz wspomnieniami kresowiaka o Legnicy końca lat 40. i lat 50.
W dziale recenzji, również tradycyjnie, prezentujemy nowe publikacje istotnie poszerzające naszą wiedzę o najnowszej historii miasta i regionu.
Wyrażamy nadzieję, że tak pomyślana struktura tematyczna tomu dostarczy satysfakcji różnym odbiorcom i jednocześnie otworzy nowe przestrzenie badawcze i dyskusyjne.
Pragniemy serdecznie podziękować wszystkim autorom, a także tym, których praca przyczyniła się do wydania niniejszego tomu. Szczególnie dziękujemy prof. Mieczysławowi Stecowi za udostępnienie dokumentacji, która pozwoliła przygotować blok materiałów o polichromii chojnowskiej fary i Franciszkowi Grzywaczowi, który ją profesjonalnie sfotografował.
Dziękujemy również Tadeuszowi Krzakowskiemu Prezydentowi Miasta Legnicy, Janinie Mazur Staroście Powiatu Legnickiego, Janowi Serkiesowi Burmistrzowi Chojnowa, Ryszardowi Pękale prorektorowi Wyższej Szkoły Medycznej w Legnicy, Zbigniewowi Baranowi prezesowi MODERNBUDU, Jarosławowi Kadeckiemu z Pracowni Projektowania i Usług Inwestycyjnych „ALFA” oraz Archeologicznej Pracowni Badawczej „VERBA” za wsparcie finansowe wydania 38 tomu „Szkiców Legnickich”.
dr Wojciech Kondusza