LEGNICKI ALMANACH 2021
SPIS TREŚCI
OD REDAKCJI
Marek Żak, LEGNICKI WEHIKUŁ CZASU
Rok 1961
Pierwszy opiekun „Dziewiarza”. Sylwetka Tadeusza Szuby (1920–1977) … Muzyka garnizonu
„Nie zapomnij nas”
ARTYKUŁY
Konrad Byś, Wystawy stałe w Muzeum Bitwy Legnickiej 1961–2021
Maciej H. Dąbrowski, Inskrypcje łacińskie Legnicy. Mauzoleum Piastów
Borys Kondusza, Sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstw w czasie kryzysu
Maria Kubasik, Liga Kobiet w Legnicy w latach 1946–1989. Wybrane zagadnienia
Katarzyna Michalewicz, Polska diaspora w Harbinie na łamach wybranej polskiej prasy
w latach 30. XX w.
Grzegorz Sobel, Liegnitzer Schmorgurken – w poszukiwaniu dawnego smaku Legnicy
Marek Żak, Od „Rote Mühle” do „Czerwonego Młyna”, czyli historia legnickiego Moulin Rouge
Marek Żak, Pierwsze ćwierćwiecze. Historia Klubu Sportowego „Miedź” Legnica w latach 1971–1996
MATERIAŁY
Edyta Łaborewicz, Czesława i Mieczysław Szczepaniakowie – legniccy fotografowie
Zbigniew Kraska, 50 lat Wystawy Plastyki Zagłębia Miedziowego
Mieczysław Pytel, Kończy się beat, nadciąga rock
Danuta Liszkowska-Solnicka, Historia widziana inaczej – ulotność zdarzeń zamknięta w pudłach. Zbiór dokumentów życia społecznego w kolekcji śląsko-łużyckiej Biblioteki Uniwersyteckiej
KOMUNIKATY I OMÓWIENIA
Jacek Głomb, Wszyscy jesteśmy z Zakaczawia. Kilka wspomnień i refleksji o spektaklu „Ballada o Zakaczawiu”
Paweł Jurczyk, „Czerwone Miasto”, czyli odkurzanie rockowych śladów
Stanisław Andrzej Potycz, Początki drogi Henryka II Pobożnego na ołtarze
Dorota Sulimierska, Biwak historyczny. Badania poszukiwawcze obozu napoleońskiego. Legnica 9–12 września 2021 r.
Grzegorz Szczepaniak, Fenomen Legnickiego Conversatorium Organowego
Hanna Szurczak, Wicher historii nie zniszczył pamięci
ŹRÓDŁA I WSPOMNIENIA
Elżbieta Kot, Kartuzy czy dzielnica kolejowa
Jan Minko, Wspomnienia z lat wojny
Tadeusz Samborski, Zmarł ostatni polski listonosz Lwowa
Barbara Siwik, Ciernista ścieżka czasu
Karolina Skowronek, Mój Stanisławów
Jan Ślęzak, Legnickie wspomnienia
VARIA
Barbara Siwik, Zawsze legniczanka
NOTY O AUTORACH
OD REDAKCJI
Trzeci tom „Legnickiego Almanachu”, rocznika historycznego stowarzyszenia „Pamięć i Dialog”, prezentowany Szanownym Czytelnikom, powstawał – podobnie jak drugi – w warunkach pandemicznych. Utrudniały one korzystanie z archiwów i pozyskiwanie materiałów od osób prywatnych, niemniej jednak powstał tom bogaty treściowo i tematycznie, zawierający materiały ponad dwudziestu autorów.
Publikację otwiera tradycyjnie Legnicki Wehikuł Czasu. Jego autor, Marek Żak, przedstawia w nim sylwetkę Tadeusza Szuby, legnickiego restauratora, działacza sportowego i społecznika, a także orkiestrę polskiego garnizonu i kontakty towarzyskie legniczan z radzieckim mieszkańcami wojennych gorodkow.
W pierwszym dziale (Artykuły) znalazło się osiem tekstów, w większości poświęconych różnym aspektom historii Legnicy. Konrad Byś opisał funkcjonujące od 1961 roku, a więc dokładnie już 60 lat Muzeum Bitwy Legnickiej i historię jego monograficznych wystaw. Z artykułu wyłania się obraz muzeum jako ważnego ośrodka pamięci i miejsca prezentacji tzw. mitu ostatniej bitwy księcia Henryka Pobożnego z 1241 roku. W kolejnym artykule zamieszczony został oryginalny tekst Macieja H. Dąbrowskiego. Autor uzasadnia w nim potrzebę korekty i uzupełniającego komentarza tłumaczeń inskrypcji łacińskich w Mauzoleum Piastów, z których tylko część została przełożona na j. polski. Artykułem tym, który zapewne zainteresuje łacinników i popularyzatorów historii miasta, rozpoczynamy cykl kompleksowej prezentacji legnickich inskrypcji łacińskich.
Następny artykuł, autorstwa Borysa Konduszy, podejmuje problem funkcjonowania wybranej grupy przedsiębiorstw Legnicy i Dolnego Śląska w czasie kryzysu ekonomicznego spowodowanego pandemią. Z kolei Maria Kubasik w obszernym opracowaniu zajęła się „kwestią kobiecą” i przeanalizowała wybrane zagadnienia z działalności Ligi Kobiet w Legnicy w latach 1946–1989. Może on być w określonym sensie punktem odniesienia dla współczesnych ruchów walczących o prawa kobiet. Natomiast Grzegorz Sobel podjął się pionierskiego tematu dotyczącego kuchni i gastronomii dawnej Legnicy. Do smaków miasta zalicza m.in. ogórki duszone, pączki, wino jabłkowe i … jajka mew z jeziora kunickiego ze szparagami. Dział ten zawiera także artykuł Katarzyny Michalewicz o nieznanej szerzej historii polskiej diaspory w Harbinie (Chiny) w latach 30. XX w. Zamykają go dwa artykuły M. Żaka. W pierwszym opisał dzieje najsłynniejszej po wojnie w Legnicy restauracji „Czerwony Młyn”, a w drugim przedstawił 25-letnią historię Klubu Sportowego „Miedź” Legnica.
Dział Materiały otwiera tekst Edyty Łaborewicz o legnickich fotografach, który jest pokłosiem materiału opublikowanego w drugim tomie. Zbigniew Kraska opisał szeroko 50 lat Wystawy Plastyki Zagłębia Miedziowego. Danuta Liszkowska-Solnicka zaprezentowała zbiór dokumentów życia społecznego ziemi legnickiej w kolekcji śląsko-łużyckiej Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Mieczysław Pytel, kontynuując cykl o historii legnickiej muzyki młodzieżowej, ukazał narodzin lokalnej muzyki rockowej.
W czwartym dziale Komunikaty i omówienia znalazły się teksty pięciu autorów: Jacka Głomba o spektaklu „Ballada o Zakaczawiu”; Pawła Jurczyka o wydawnictwie „Czerwone Miasto”; Stanisława A. Potycza o procesie beatyfikacyjnym Henryka II Pobożnego; Doroty Sulimierskiej o pierwszym w Legnicy biwaku historycznym; Grzegorza Szczepaniaka o fenomenie Legnickiego Conversatorium Organowego i Hanny Szurczak o ratowaniu od zapomnienia i całkowitego zniszczenia ewangelickiego cmentarza w Piątnicy.
Szanownym Czytelnikom polecamy również bogaty dział ze wspomnieniami: Elżbiety Kot o rodzinnej „dzielnicy kolejowej” Kartuz, kresowiaka Jana Minko z lat zesłania do Kazachstanu, Tadeusza Samborskiego o Emilu Hlibie, listonoszu lwowskim, muzyku i kronikarzu polskich Kresów Wschodnich, Karoliny Skowronek o rodzinnym Stanisławowie, Jana Ślęzaka o Legnicy lat 60. widzianej oczami ucznia technikum i Barbary Siwik o tragicznych dniach życia niemieckiej rodziny w Liegnitz w maju i czerwcu 1945 roku i zbeletryzowany opis jej późniejszych odwiedzin Legnicy w dziale Varia.
Wyrażamy nadzieje, że tak skomponowana struktura tematyczna tomu, wzbogacająca wiedzę o historii miasta i ludziach, którzy ją tworzyli, dostarczy satysfakcji szerokiemu i różnorodnemu gronu Czytelników, zachęci do dyskusji, dalszych badań, refleksji i wspomnień.
Autorom i osobom, które udostępniły dokumenty rodzinne i podzieliły się wspomnieniami, a także tym, dzięki pracy których proces wydawniczy dobiegł końca, Redakcja składa serdeczne podziękowania. Podziękowania kierowane są także do prof. Andrzeja Małkiewicza, recenzenta naukowego artykułów. Dzięki jego wnikliwym uwagom prezentowane tekstyt tylko zyskują na jakości.
Składamy również podziękowania prezydentowi Legnicy Tadeuszowi Krzakowskiemu za wsparcie finansowe wydawnictwa, jak również Borysowi Konduszy, Eugeniuszowi Okoniowi Markowi Poradowskiemu.
Okładka Legnicki Almanach 2021 (format PDF)
Film promujący Legnicki Almanach 2021
Galeria zdjęć Andrzeja Miernickiego:
