Kulturzug – Pociąg do Kultury
Czas podróży, czas historii
12 i 13 września reprezentacja naszego Stowarzyszenia – Wojciech Kondusza, Andrzej Miernicki, Piotr Szymaniec i Franciszek Grzywacz – odwiedzili miejsca stacjonowania radzieckich garnizonów na terenie dawnego NRD i wystawy poświęcone tej tematyce w Brandenburskim Muzeum Przyszłości, Teraźniejszości i Historii (Brandenburg Museum für Zukunft, Gegenwart und Geschichte), w Poczdamie oraz w miasteczku Wünsdorf, położonym niedaleko Berlina, gdzie w czasach zimnej wojny zlokalizowana była Kwatera Główna Zachodniej Grupy Wojsk Związku Radzieckiego.
Wizytowanie tych miejsc odbyło się na zaproszenie Kulturland Brandenburg i Kulturzug/Pociąg do Kultury Berlin-Wrocław. Celem wyjazdu była wymiana doświadczeń z okazji 30. rocznicy wyprowadzenia wojsk radzieckich/ rosyjskich z Polski i Niemiec (NRD) z osobami, które od wielu lat zajmują się tą kwestią, jak również udział w dyskusji w ramach programu „Pociągu do kultury”.
W Berlinie i Poczdamie naszymi rozmówcami byli:
Silvio Fischer (kierownik Muzeum Teltow), Lutz Birkholz (historyk z dużym doświadczeniem w organizacji wystaw o historii wojskowości), Markus Hennen (od 30 lat zaangażowany w przebudowę byłych obiektów wojskowych w Brandenburgii), Christian Müller-Lorenz (Kulturland Brandenburg), Ewa Stróżczyńska-Wille (Kulturzug Berlin-Wrocław), Oliver Spatz (Kulturzug Berlin-Wrocław), Florentine Schmidtmann (pracownik Brandenburskiego Muzeum Przyszłości, Teraźniejszości i Historii), Katja Melzer (dyrektorka zarządzająca instytucji Kulturland Brandenburg GmbH).
Wyjście jednostek radzieckich z dawnego NRD i Polski potraktowano w programie wizyty jako wspólne doświadczenie i dziedzictwo, które łączy i tworzy naszą teraźniejszość. Fakt ten wpisany został w szerszy program ideowy Kulturlandu Brandenburg na rok 2024/2025. Jego mottem jest Welten verbinden („Łączyć świat”) poprzez stworzenie i rozwój globalnych sieci współpracy podmiotów kultury, artystów, instytucji kulturalnych, stowarzyszeń, środowisk i inicjatyw obywatelskich, mogących przyczynić się do pogłębienia refleksji i ukształtowania świadomości społecznej w odniesieniu do istoty wzajemnych zależności i relacji, a tym samym do przełamywania granic w szerokim rozumieniu tych słów.
Idea powyższa realizowana jest także w programie „Pociągu do Kultury”, który w tym roku opatrzony został mottem: „Czas podróży, czas historii”. Podczas przejazdu podejmowane są tematy pogłębiające wiedzę o historii obu państw, ich kulturze i sztuce. Jego uczestnicy mają okazję opowiedzenia swoich indywidualnych historii, podzielenia się doświadczeniami i refleksjami, które, jak się okazuje, są bardzo często zbieżne. Pasażerom pociągu towarzyszą wydarzenia kulturalne. W ten sposób historia, kultura i sztuka stają się w tej podróży nie tylko ważnym pomostem, ale i sprawnym instrumentem w przełamywaniu granic. W naszym przypadku była to 30. rocznica wyjścia z Polski Północnej Grupy Wojsk, a z Niemiec – Zachodniej Grupy Wojsk. Wagon udekorowany był zdjęciami F. Grzywacza odnoszącymi się do tego tematu. W pociągowej debacie udział wzięli: W. Kondusza (historyk i badacz, założyciel i prezes Stowarzyszenia „Pamięć i Dialog”, autor książek monograficznych „Mała Moskwa: rzecz o radzieckiej Legnicy”, „Tajemnice garnizonów radzieckich w Polsce”) i historyk niemiecki Christoph Meiβner (pracownik naukowy Muzeum Berlin-Karlshorst, wydawca książki Riss durch Europa. I Rift through Europę, poświęconej konsekwencji paktu Hitlera ze Stalinem). Moderatorami debaty byli Christian Müller-Lorenz i Ewa Stróżczyńska-Wille.
Wizyta przedstawicieli PiD w Berlinie i Poczdamie była nie tylko okazją do podzielenia się określonymi doświadczeniami, ale również możliwością poznania wspaniałych ludzi, pasjonatów najnowszej historii z bogatym dorobkiem, zainteresowanych dalszą współpracą i dzieleniem się wynikami badań. Zostali oni zaproszeni do odwiedzenia Legnicy, poznania bliżej nie tylko jej powojennej historii, ale i przedsięwzięć kulturalnych o charakterze ogólnopolskim i międzynarodowym.
Zobacz galerię zdjęć F. Grzywacza i A. Miernickiego z Pociągu do Kultury, Wünsdorf i Poczdamu.
